بیاناتی فرهنگ اسلامی

*🌹✍🏻تفسیر سوره مائده قسمت(6⃣1⃣) از آیه شریفه(68تا75)*💐✅
*📌سوره مائده  مدنی است،ودارای120آیه میباشد*
*🌱✍🏻أَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ*

*✒از شيطان رانده شده به الله پناه میبرم.🏳🌷*

*🌿✍‌ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ*
*↩🖊به نام الله بسیار بخشنده و بسیار  مهربان ↪✅*

*🔄🔍آخرین  سخن درس پانزدهم تا اینجا بود که خداي‌ سبحان‌ در اين‌ آيه‌ به‌ رسولش‌ ازآن‌ رو وعده‌ حفظ و حمايت‌ مي‌دهد تا اين‌ توهم‌ دشمنان‌ را كه‌ گويا مصلحت‌انديشي‌ رسول‌ خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم  در امر نگهداشت ‌خود از آسيب‌ مردم‌، ايشان‌ را به‌ پنهان‌ كردن‌ پيام‌ الهي‌ وا مي‌دارد، دفع‌ نمايد. از عائشه‌ رضي‌الله عنها روايت‌ شده ‌است‌ كه‌ فرمود: «رسول‌ خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم  از سوي‌ اصحابشان‌ مورد حراست‌ قرار مي‌گرفتند و چون‌ آيه‌ (وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ) نازل ‌شد، سر خويش‌ را از قبه‌ بيرون‌ آورده‌ و خطاب‌ به‌ نگهبانان‌ فرمودند: اي‌ مردم‌! بازگرديد زيرا خداي‌ عزوجل‌ مرا در پناه‌ نگهباني‌ خويش‌ گرفت». و هر كس‌توطئه‌ها و سوءقصدهاي‌ فراوان‌ عليه‌ جان‌ پيامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم را از جانب‌ قريش‌، يهود وغير آنان‌ را مورد بررسي‌ قراردهد و به‌ رغم‌ اينها، سالم ‌ماندن‌ آن‌ حضرت صلّی الله علیه و آله و سلّم را از آسيب‌ اين‌ توطئه‌ها ملاحظه‌ نمايد؛ كمال‌ اين‌ معجزه‌ را درمي‌يابد.🔁🔎*

2⃣
https://chat.whatsapp.com/KlKaObN3vfA1W4GlDHQKUO
1⃣
https://chat.whatsapp.com/BlzTErExuBB9pUfnbYJf7N

*https://t.me/gmohammaade*

🌺✏قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَيْءٍ حَتَّىَ تُقِيمُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُمْ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيراً مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ طُغْيَاناً وَكُفْراً فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ ‏(68)

🌻✒از ابن‌عباس‌ رضی الله عنهما در بيان‌ سبب‌ نزول‌ آيه‌ كريمه‌ روايت‌ شده‌است‌ كه‌ فرمود: نافع ‌بن ‌حارثه‌، سلام ‌بن ‌مشكم‌، مالك ‌بن ‌صيف‌ و رافع ‌بن ‌حرمله‌ از يهود، نزد رسول ‌اكرم‌ صلّی الله علیه و آله و سلّم آمدند و گفتند: اي‌ محمد! آيا تو نمي‌پنداري‌ كه‌ به‌ دين‌ و آيين ‌ابراهيم‌ هستي‌ و به‌ آنچه‌ كه‌ از تورات‌ نزد ما است‌ ايمان‌ داري‌ و گواهي‌ مي‌دهي‌ كه ‌اينها به‌ راستي‌ از سوي‌ خداوند متعال‌ است‌؟ رسول‌ خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم  فرمودند: «آري‌! چنان‌ است‌ كه‌ مي‌گوييد ولي‌ شما بدعتها پديد آورديد و آنچه‌ را كه‌ در تورات‌ در مورد گرفتن‌ پيمان‌ از شما در امر تصديق‌ من‌ آمده‌ است‌، انكار كرديد و به‌ آنچه ‌كه‌ مأمور تبيين‌ آن‌ به‌ مردم‌ شده‌ بوديد، كفر ورزيديد لذا من‌ نيز از اين ‌بدعت‌هايتان‌ برائت‌ جستم». گفتند: حال‌ كه‌ چنين‌ است‌، بدان‌ كه‌ ما بر حق‌ و هدايت‌ قرارداريم‌ و به‌ آنچه‌ در دست‌ ما است‌، تمسك‌ مي‌جوييم‌، لذا نه‌ به‌ توايمان‌ مي‌آوريم‌ و نه‌ از تو پيروي‌ مي‌كنيم‌! همان‌ بود كه‌ خداي‌ عزوجل‌ در رد اين‌پندارهايشان‌ نازل‌ نمود: «بگو» اي‌ پيامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم «اي‌ اهل‌ كتاب‌! شما بر چيزي» ازحق‌ و هدايت‌ «نيستيد تا» آن‌گاه‌ كه‌ «به‌ تورات‌ و انجيل‌ عمل‌ نكرده‌ايد»⬇

🌷↙ يعني‌: تا آن‌گاه‌ كه‌ به‌ تمام‌ اوامر و نواهي‌اي‌ كه‌ در تورات‌ و انجيل‌ وجود دارد ـ و از جمله‌ دستور به‌ پيروي‌ از محمد صلّی الله علیه و آله و سلّم و پرهيز از مخالفت‌ با وي‌ ـ عمل‌ نكرده‌ايد «و» نيزتا برپا نداريد «آنچه‌ را كه‌ به‌ شما از سوي‌ پروردگارتان‌ نازل‌ شده‌است» كه‌ قرآن ‌است‌، چرا كه‌ عمل‌ به‌ آن‌ دو كتاب‌، بدون‌ عمل‌ به‌ اين‌ كتاب‌ اخير، صحت‌ پيدا نمي‌كند «و قطعا آنچه‌ از جانب‌ پروردگارت‌ به ‌سوي‌ تو نازل‌ شده‌، بر طغيان‌ و كفر بسياري‌ از آنان‌ مي‌افزايد» يعني‌: نزول‌ قرآن‌، كفري‌ بر كفرشان‌ و طغياني‌ بر طغيانشان‌ مي‌افزايد «پس‌ بر قوم‌ كافر اندوه‌ مخور» يعني‌: ديگر دريغ‌ وافسوس‌خوردن‌ بر اين‌ گروه‌ را بس‌ كن‌ و بدان‌ كه‌ با وجود پيروان‌ مؤمنت‌، تو را به‌آنها و ايمانشان‌ هيچ‌ نيازي‌ نيست‌.

🌼✒إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَالَّذِينَ هَادُواْ وَالصَّابِؤُونَ وَالنَّصَارَى مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وعَمِلَ صَالِحاً فَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ ‏(69)

🌷📌«كساني‌ كه‌ ايمان‌ آوردند و كساني‌ كه‌ يهودي‌ شدند، و صابئين» بيان‌ معناي ‌(صابئين‌) در سوره‌ «بقره/‌62» گذشت‌ «و نصاري» يعني‌: حاملان‌ انجيل‌ «هركس» از آنان‌ «كه‌ به‌ خدا و روز آخرت‌ ايمان‌ آورد و كار نيكو كند پس‌ نه‌ ترسي‌ بر آنان ‌است‌» در هنگام‌ لقاءالله «و نه‌ اندوهگين‌ مي‌شوند» بنابراين‌، هركسي‌ از آن ‌طوايف‌ كه‌ به‌ اين‌ باورها ايماني‌ راستين‌ و خالصانه‌ داشته‌ باشد و كارهاي‌ شايسته‌ انجام‌ دهد، البته‌ بر او هيچ‌ بيم‌ و اندوهي‌ نيست‌، يعني‌ انديشه‌ و اعتقاد سابقش‌ به‌ او هيچ‌ زياني‌ نمي‌رساند.

🌻✏بايسته‌ يادآوري‌ است‌ كه‌ اجماع‌ مسلمانان‌ منعقد است‌ براين‌ كه‌: يهوديان‌، نصرانيان‌ و صابئياني‌ كه‌ دعوت‌ رسول‌ خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم  به‌ آنان‌ رسيده‌ اما مسلمان‌ نشده‌اند، از اهل‌ دوزخ‌ مي‌باشند.

🌹↩لَقَدْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَأَرْسَلْنَا إِلَيْهِمْ رُسُلاً كُلَّمَا جَاءهُمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوَى أَنْفُسُهُمْ فَرِيقاً كَذَّبُواْ وَفَرِيقاً يَقْتُلُونَ ‏(70)

🌻📍«همانا ما از بني‌اسرائيل‌ پيمان‌ گرفتيم» بر توحيد و يكتاپرستي‌ «و به‌سوي‌ آنان ‌پيامبراني‌ را فرستاديم» تا برنامه‌ها و قوانين‌ دين‌ را به‌ آنان‌ بشناسانند و از مخالفتها بيم‌شان‌ دهند اما «هرگاه‌ كه‌ پيامبري‌ احكامي‌ برخلاف‌ دلخواهشان‌ آورد، گروهي‌ را به ‌دروغ‌ نسبت‌ دادند و گروهي‌ را كشتند» يعني‌: برخي‌ از آن‌ پيامبران‌ را دروغگو انگاشته‌ و برخي‌ را هم‌ كشتند، كه‌ از جمله‌ تكذيب ‌شدگان‌، عيسي‌ و امثال‌ وي‌ از انبيا هستند و از شمار كشته ‌شدگان‌، زكريا و يحيي علیهما السلام.

🌹📍وَحَسِبُواْ أَلاَّ تَكُونَ فِتْنَةٌ فَعَمُواْ وَصَمُّواْ ثُمَّ تَابَ اللّهُ عَلَيْهِمْ ثُمَّ عَمُواْ وَصَمُّواْ كَثِيرٌ مِّنْهُمْ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِمَا يَعْمَلُونَ ‏(71)

🌴✒«و پنداشتند كه‌ فتنه‌اي‌ در كار نيست» يعني‌: بني‌اسرائيل‌ پنداشتند كه‌ آزمايش‌ وامتحاني‌ ـ با انواع‌ سختي‌ها ـ در كار نخواهد بود تا ميزان‌ پايبندي‌شان‌ به‌ پيمان ‌مذكور در عرصه‌ واقعيت‌ آشكار شود. گفتني‌ است‌ كه‌ اين‌ پندارشان‌ به ‌خاطر اين‌بود كه‌ مي‌گفتند: (ما فرزندان‌ خدا و دوستان‌ وي‌ هستيم‌) «مائده/‌18» بنابراين‌ ازسوداي‌ امتحان‌ آسوده‌ خاطر مي‌باشيم‌. «پس‌ كور و كر شدند» يعني‌: از ديدن‌ راه‌ هدايت‌ كور و از شنيدن‌ حق‌ كر شدند، آن‌گاه‌ كه‌ با احكام‌ تورات‌ مخالفت‌ ورزيده ‌و «اشعياء» پيامبر را كشتند «سپس» بعد از آن‌ كه‌ توبه‌ كردند «خدا توبه‌ آنان‌ را پذيرفت» و قحطي‌ را از آنان‌ برداشت‌؛ «ديگربار بسياري‌ از آنان‌ كور و كر شدند» اشاره‌ به‌ اعمالي‌ است‌ كه‌ بعد از توبه‌ مرتكب‌ شدند؛ چون‌ كشتن‌ يحيي ‌فرزند زكريا و سوء قصد به‌ جان‌ حضرت‌ عيسي علیه السلام «و خداوند به‌ آنچه‌ مي‌كنند، بيناست» پس‌ آنان‌ را بر حسب‌ اعمالشان‌ جزا مي‌دهد.

🌷↙لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ وَقَالَ الْمَسِيحُ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اعْبُدُواْ اللّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللّهُ عَلَيهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ ‏(72)

🌿📍«قطعا كساني‌ كه‌ گفتند: الله همان‌ مسيح‌ پسر مريم‌ است‌، كافر شدند» گويندگان ‌اين‌ سخن‌، فرقه‌اي‌ از نصاري‌ به‌نام‌ «يعقوبيه»، و به‌ قولي‌: فرقه‌ ديگر به‌نام‌ «ملكانيه»[7] بودند كه‌ گفتند: خداوند جلّ جلاله در ذات‌ عيسي‌ حلول‌ كرده‌ است‌! اماخداي‌ سبحان‌ اين‌ پندار غلطشان‌ را با اين‌ فرموده‌اش‌ رد مي‌كند: «حال‌ آن‌ كه‌ مسيح‌مي‌گفت‌: اي‌ بني‌اسرائيل‌! الله را بپرستيد؛ پروردگار من‌ و پروردگار شما» پس ‌در حالي ‌كه‌ مسيح‌ خود دعوتگر راه‌ توحيد بود، آنها چگونه‌ به‌ خود اجازه‌ مي‌دهند كه‌ در حق‌ كسي‌ ادعاي‌ الوهيت‌ كنند كه‌ خودش‌ به‌ بندگي‌ اعتراف‌ مي‌كند ومي‌گويد: من‌ هم‌ بنده‌اي‌ همچون‌ يكي‌ از شما هستم؟ همان‌ مسيحي‌ كه‌ گفت‌: «هر كس‌ به‌ خدا شريك‌ ورزد، قطعا او بهشت‌ را بر وي‌ حرام‌ كرده‌ است‌ و جايگاه‌ وي‌ دوزخ‌ است‌ و براي‌ ستمكاران‌ هيچ‌ ياري‌دهنده‌اي‌ نيست» آري‌! اين‌ سخن‌ نيز، حكايت‌ ادامه‌ سخن‌ عيسي علیه السلام است‌. اما به‌ قولي ‌ديگر: اين‌ سخن‌خداوند جلّ جلاله است‌.
------------
*↩[7] اصطلاح‌ رايج‌ معاصر در مورد اين‌ دو فرقه، «كاتوليك‌» و «ارتودكس‌» مي‌باشد.↪*
--------------------
 

🌹↩لَّقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلاَّ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِن لَّمْ يَنتَهُواْ عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ‏(73)

🌴✏«هرآينه‌ كساني‌ كه‌ گفتند: الله سوم‌ سه‌ كس‌ است‌، كافر شدند» مراد از سه ‌كس‌: خداي‌ سبحان‌، عيسي‌ و مريم‌اند. به‌ قولي‌ديگر: مراد اين‌ سخن‌شان‌ است‌ كه‌ گفتند: خداوند از حيث‌ شخصيت‌ سه‌گانه‌ است‌، در عين‌ اين‌ كه‌ طبيعت‌ يا ذات‌ اويگانه‌ مي‌باشد. اين‌ سه‌ شخصيت‌ يا سه‌ «اقنوم»، عبارتند از: «اقنوم‌ پدر»، «اقنوم ‌پسر» و «اقنوم‌ روح‌القدس». «و حال‌ آن‌ كه‌ خدايي‌ جز خداي‌ يكتا نيست» يعني‌: در دايره‌ هستي‌، معبود برحقي‌ جز خداي‌ سبحان‌ نيست‌. به‌ قولي‌: اين‌ دنباله‌ سخن ‌نصاري‌ است‌. يعني‌ گفتند: خدايان‌ سه‌ شخص‌اند، در عين‌حال‌ آن‌ سه‌ خدا، يكتا و يگانه‌اند «و اگر از آنچه‌ مي‌گويند» كه‌ سراسر كفر است‌ «باز نايستند» و آن‌ راترك‌ نكنند «به‌ كافرانشان‌ عذابي‌ دردناك‌ خواهد رسيد» اما كساني ‌كه‌ اسلام‌ آوردند، يا اسلام‌ مي‌آورند، از اين‌ حكم‌ مستثنا هستند.

🌹↙أَفَلاَ يَتُوبُونَ إِلَى اللّهِ وَيَسْتَغْفِرُونَهُ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ‏(74)

🌺✒«آيا توبه‌ نمي‌كنند» و رجوع‌ نمي‌نمايند «به ‌سوي‌ الله و از وي‌ آمرزش ‌نمي‌خواهند» از بستن‌ چنان‌ افترايي‌ كه‌ خداي‌ عزوجل‌ را بر سر خشم‌ مي‌آورد وآنان‌ را در برابر مجازات‌ سخت‌ و سنگين‌ وي‌ قرار مي‌دهد؟ «و خدا آمرزنده‌ مهربان ‌است» و اين‌ از منتهاي‌ كرم‌ و جود و لطف‌ و رحمت‌ وي‌ بر خلقش‌ مي‌باشد كه‌ با وصف‌ ارتكاب‌ اين‌ افترا و بهتان‌ عظيم‌، باز هم‌ آنان‌ را به‌ سوي‌ توبه‌ و مغفرت ‌فرامي‌خواند.

🌿📍مَّا الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَأُمُّهُ صِدِّيقَةٌ كَانَا يَأْكُلاَنِ الطَّعَامَ انظُرْ كَيْفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ الآيَاتِ ثُمَّ انظُرْ أَنَّى يُؤْفَكُونَ ‏(75)

🌺📌«عيسي‌ پسر مريم‌ جز پيامبري‌ كه‌ پيش‌ از او نيز پيامبراني‌ گذشته‌ اند، نيست» يعني‌: عيسي علیه السلام فقط در مقام‌ پيامبري‌ قرار دارد و هرگز مقام‌ او از اين ‌محدوده‌ فراتر نرفته‌ و نمي‌رود تا به‌ پندار باطلشان‌ به‌ مرتبه‌ الوهيت‌ يا فرزندي‌ خداي‌ (لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ ‏) برسد بلكه‌ او از جنس‌ پيامبراني‌ است‌ كه‌ قبل‌ از وي‌ آمده ‌بودند و معجزاتي‌ هم‌ كه‌ خداي‌ سبحان‌ به‌دست‌ وي‌ پديدار ساخت‌، موجب ‌الوهيت‌ وي‌ نمي‌شود زيرا پيامبران‌ قبل‌ از وي‌ نيز، نظير اين‌ معجزات‌ را آورده‌اند چنان‌كه‌ حق‌ تعالي‌ عصا را در دست‌ موسي‌ زنده‌ گردانيد و آدم‌ را بدون‌ پدر آفريد لذا اگر طبق‌ پندار آنان‌، عيسي علیه السلام به ‌خاطر اين‌ معجزات‌، خدا يا فرزند خدا گرديده ‌پس‌ پيامبران‌ قبل‌ از وي‌ نيز ـ العياذ باالله ـ خدا بوده‌اند!! «و مادرش‌ زني‌ صديقه‌ بود»⬇

🌹📍 يعني‌: مريم‌ زني‌ صادق‌ و راستگو، يا تصديق‌كننده‌ فرزندش‌ عيسي علیه السلام دررسالت‌ وي‌ بود لذا اين‌ امر كه‌ او مادر عيسي‌ بود، مستلزم‌ الوهيت‌ وي‌ نيست‌ بلكه‌او هم‌ در وصف‌ زن‌ بودنش‌، زني‌ مانند ديگر زنان‌ است‌ چنان‌كه‌ تصديق‌ عيسي علیه السلام از سوي‌ مادرش‌ مريم‌، دليل‌ بر آن‌ است‌ كه‌ مريم‌ پيامبر نيز نبود. پس‌ نظر ابن‌حزم‌ وجمعي ‌ديگر مبناي‌ محكمي‌ ندارد كه‌ مادر عيسي‌، مادر موسي‌ و ساره‌ زن ‌ابراهيم‌: را پيامبر مي‌دانند، با استدلال‌ به‌ اين‌ كه‌ فرشتگان‌ با ساره‌ و مريم‌ سخن‌ گفته‌اند و پروردگار متعال‌ درباره‌ مادر موسي‌ فرموده‌ است‌: (و به‌ مادر موسي‌ وحي‌ كرديم‌ كه‌ موسي‌ را شير بده‌) «قصص/‌7».

🌷↙آري‌! رأي‌ جمهور علما بر آن‌ است‌ كه‌ خداوند جلّ جلاله جز از جنس‌ مردان‌، پيامبري‌ براي‌ بشر برنينگيخت‌. حتي‌ شيخ‌ ابوالحسن‌ اشعري‌ مي‌گويد: «مسلمين‌ بر اين‌ امر اجماع‌ دارند». «هر دو غذا مي‌خوردند»⬇

🌻✒ يعني‌: عيسي‌ و مريم‌ همچون ‌ساير افراد بشر غذا مي‌خوردند پس‌ كسي‌ كه‌ چون‌ ساير آفريدگان‌ غذا بخورد، قطعا پروردگار نيست‌ زيرا فقط كسي‌ غذا مي‌خورد كه‌ به‌ غذا نيازمند باشد و اگر غذا خوردن‌ را ترك‌ نمايد، هلاك‌ گردد. همچنان‌، كسي‌ كه‌ غذا بخورد، براي ‌قضاي‌ حاجت‌ به‌ مستراح‌ مي‌رود درحالي‌ كه‌ پروردگار سبحان‌ نه‌ به‌ غذا نيازي ‌دارد و نه‌ مي‌ميرد ـ پاك‌ و برتر است‌ پروردگار سبحان‌ از اين‌ افتراها به‌ پاكي‌ و برتريي‌ بزرگ‌ «بنگر چگونه‌ آيات‌ خود را براي‌ آنان‌ روشن‌ مي‌سازيم» و بطلان‌پندارهاي‌ بي‌بنيادشان‌ را برملا مي‌گردانيم‌؟ و اين‌ عبارت‌، مخاطبان‌ را از حال‌ اين‌گروهي‌ كه‌ بشري‌ را بر مسند خدايي‌ مي‌نشانند، به‌ تعجب‌ در مي‌افگند. «باز بنگر چگونه‌ رويگردان‌ مي‌شوند» از شنيدن‌ حق‌ و تأمل‌ در آن‌، بعد از اين‌ بيان‌ روشن‌؟ عجبا بر حال‌ اين‌ گروه‌!
*(سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ، سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِيمِ».بخارى:7563)*
::::::::::::::::::::::::::::
*✍ان شاءالله ادامه دارد......👉🏻*
*📚تفسير انوار قرآن سوره مائده  از آیه شریفه (68تا75)توشته:عبدالرووف مخلص📚*

*(تنظیم و نشر مسافر)*

*📱اشتراک؛+639380261426📲*

*گروه وکانال.بیاناتی فرهنگ اسلامی*

*https://t.me/gmohammaade*

*کتابخانه؛*
*http://t.me/Kittab_khanhe_islamic*

*فیسبوک*

*www.facebook.com/groups/870295356372685/*

*صفحه*

*www.facebook.com/muosafer*

*وبسایت؛*

*http://gmohammade.blogfa.com*

💐✅💐✅💐✅💐✅💐